Truman Sendromu

Truman Sendromu, 1998 yılında senaristliğini Andrew Niccol'un, yönetmenliğini Peter Weir'in yaptığı Truman Şov filmi tüm dünyada fazla ilgi uyandırdığı gibi sosyologlar ve psikologlarca birçok tartışmayı da beraberinde getirmişti. 2000'li yıllardan itibaren sahne alan realite şovlar da bu filmden ilham alarak birbiri arkasına ekrana getirilmeye başlandı.

Bu sinema eserini kısaca hatırlayacak olursak filmin başkahramanı Truman, anne karnındayken bir şirket tarafından evlat edinilerek 24 saat boyunca tüm yaşantısı yayınlanan bir“şov” kahramanına dönüştürülmüştü. Olayı ilginç kılan, bu şovun son derece büyük, dev bir sette gerçekleştiriliyor olmasıdır. Seaheaven ismi verilen, deniz kenarındaki bir kasaba görünümlü dev sette çekilen her şey bir oyunun, kesintisiz canlı yayınlanan bir şovun parçasıdır. Bütün bu setteki herkesin gizli mikrofon ve kulaklık taşıyan oyuncuların, aslında gizli birer set elemanı olan tüm görevlilerin ve beş bin civarında kamera başta olmak üzere her şeyin yönetildiği bir kumanda odası vardır. Setin dışındaki bütün dünyada kesintisiz canlı yayın yapılmaktadır ve yalnızca Truman bu gösteriden habersiz, kendi gerçek hayatını yaşadığını sanmaktadır. Şovun yapımcısı neredeyse 30 yıl devam eden ve tüm dünyaca yıllardır ilgiyle izlenen bu programdan büyük paralar kazanmaktadır.

ABD'li psikiyatrlar, yeni bir hastalık olan ve "Truman sendromu" olarak tanımlanan hastalığa yakalanan insanların, kendilerini sürekli "bir televizyon şovunda yaşıyormuş gibi" zannettiklerini belirtmektedirler. İsmini "Truman Şov" adlı filmden alan hastalığa yakalananlar, hayatlarının her anının tıpkı filmdeki gibi gizlice kameraya kaydedilip televizyonda yayınlandığını zannediyorlar. Bilim adamları, bu hastalığın ve televizyon kültürü ve popüler kültürün insanların akli dengeleri üzerinde yarattığı etki bakımından vardığı noktayı gözler önüne serdiğini belirtiyorlar. Araştırmacılar, bu yeni tanımlanan hastalığın psikiyatrik bir hastalık olabileceği gibi Parkinson veya Alzheimer gibi nörolojik kaynaklı olabileceğini de vurguluyor.

Bu film birçok bakımdan çeşitli psikolojik ve sosyolojik açılımlara ve yansımalara sebep olmuştur. Özellikle metropol şehirlerde binlerce kamera tarafından takip edilmekte olduğumuzdan, sosyal medya ve iletişim araçlarınca kişisel tercihlerimize kadar en ince detaylar analiz edildiğinden, uydular aracılığı ile istendiğinde en mahrem yerlerin bile görüntülenebileceği zaten bazen paranoyaya varan genel bir rahatsızlık söz konusudur. Bütün bu faktörler bir araya geldiğinde özellikle kuşkucu bireylerde truman sendromu dediğimiz sanrısal bozukluklar meydana gelebilmektedir. Hatta psikiyatristlerin hemen hepsi, bazı gizli güçler tarafınca izlendiğini düşünen, beynine onu kontrol eden elektronik aygıtların yerleştiğine inanan, birtakım uzaylı varlıklar tarafınca yönlendirildiğine kanaat getiren birçok psikotik hastayla karşılaşmışlardır.

Truman Sendromu ve Sanrı; diğer insanların inandıklarını önemsemeden, mevcut fikirlerinin hatalı olduğuna dair kesin kanıtlar olmasına karşın, değiştirilemeyen ve dış gerçeklerden yanlış manalar çıkartmaya dayalı düşüncelerdir. Paranoya, delüzyon ve hezeyan da diğer aynı veya benzer ifadeleridir. Çok farklı sanrı türleri vardır.

Tam truman sendromu nitelikleri göstermese bile farkında olarak veya olmayarak truman sempatizanları veya truman sanrısına yakın nitelikli bireyler vardır. Truman sanrılarını yok etmenin yolu, bireysel özgürlüklerin kısıtlanmadığı, devlet yöneticilerinin kendi halkından kopmadığı, adalete olan inancın sarsılmadığı, zenginlik ve fakirlik arasında uçurumların olmadığı, insani niteliklerin ve yardımlaşma duygusunun ön planda olduğu, bireyler arasında hiçbir vip ayrıcalığının olmadığı, sosyal devlet anlayışının hâkim olduğu bir inanç ve yönetim biçimidir.