Huysuz Bağırsak Sendromu (İrritabl Bağırsak Sendromu veya kısaltılmış adıyla İBS), bağırsak alışkanlıklarında değişikliklerle seyreden, bağırsakların fonksiyonel bir problemidir. İlk kez 1892 yılında Osler tarafından "müköz kolit" adı verilmekle birlikte, huzursuz bağırsak sendromu, spastik kolit, spastik kolon, irritabl kolon, sinirli kolon veya hasta mide gibi isimler de İBS ile eş anlamlı olarak kullanılır.

Huysuz Bağırsak Sendromu, bağırsak alışkanlıklarında altta yatan bir hastalık olmadan ortaya çıkan, düzensiz bağırsak hareketleri, karında rahatsızlık hissi, belirgin derecede şişkinlik ve acil tuvalet ihtiyacı gibi belirtileri bir arada gösteren bir sendromdur. Bu sendromda sindirim sistemi istenilen biçimde çalışmaz; kas ve sinirlerin çalışması çok daha hassaslaşmıştır. Bu da yemek sırasında ya da sonrasında kramplara ve ishale sebep olabilir. Bireyin sosyal hayatını olumsuz yönde etkileyen bu hastalık tedirginliğe yol açabilir. Ancak İBS hastası olan çoğu birey diyet, stres ve medikal tedavilerini kontrol ederek hayat kalitelerini yükseltir.

Huysuz Bağırsak Sendromu, sinir sistemiyle bağırsak kasları veya beyinle bağırsak arasındaki ileti kusuru neticesinde gelişir. Özellikle, kalın bağırsaktaki düşük dalga türündeki hareketlerde ve ince bağırsakta gıdaların iletiminde bozukluklar meydana gelir. Bu düzensiz yönetim, bağırsak düz kasında aşırı bir hassasiyet veya huzursuzluk yaratır. Bağırsaklar ağrıyı çok daha yoğun bir biçimde algılar duruma gelir. Bağırsak duvarındaki kaslar aşırı güçlü veya çok zayıf ve yavaş bir biçimde kasılabilirler. Gerçek anlamda bir tıkanıklık bulunmamasına karşın, hastada şiddetli karın krampları ve fonksiyonel bir tıkanıklık durumu oluşur. Bu durum uzun dönemde hastanın psikolojik halini de olumsuz yönde etkiler. Bazı İBS olgularında aynı zamanda reflü hastalığı bulguları da mevcut olabilir.

İBS belirtileri, bireyin ne yediğine, ne kadar yediğine, duygusal durumuna ve kadınlardaki adet dönemine göre değişir. Bu sebeple İBS hastalarının hangi şikâyetlerinin hangi hallerde arttığını iyi bir biçimde gözlemlemesi ve kaydetmesi önemlidir.

İBS hastalarının %10-20'sinde tedavi gerekir. Öncelikle, İBS'nin ciddi ya da yaşamı tehdit eden bir hastalık olmadığının bireye açıklanması ve ikna edilmesi, endişe ya da stresi azaltabilir. Orta ve şiddetli düzeyde yakınmaları olan bireyler, hekimler tarafından önerilecek olan bazı ilaçlardan fayda görebilirler. Bu ilaçlar İBS belirtilerini azaltır; ancak hastalığı tamamen tedavi etmezler. Bu ilaçlar, etki mekanizması bağırsak kaslarının hareketlerini normalleştirmek için geliştirilmiştir.

İBS tedavisi yaşam biçiminin değiştirilmesine dayanır. Yanlış beslenme, stres gibi İBS'ye sebep olan durumlara göre tedavi biçim almalıdır. Stresin azaltılması, İBS şikâyetlerinin azalmasını sağlayacak ilk adımdır.

Bireyin, kendisini rahatsız eden gıdaların anlaşılabilmesi bakımından günlük tutması büyük önem taşır. Hafif ve orta dereceli belirtilerle genellikle bazı diyet değişiklikleriyle başa çıkmak mümkündür. Yapılan iki ayrı araştırmada, baharatlı gıdaların tüketiminin, İBS hastalarına olumlu etkileri olduğu tespit edilmiştir.

Huysuz Bağırsak Sendromu, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınabilen bir rahatsızlıktır. Bireylerin, belirtileri yakından takip etmeleri, stres yönetimi ve uygun diyetle bu sendromla başa çıkmaları mümkündür. Tedavi sürecinde hekimin önerilerine uyulması, belirtilerin hafifletilmesinde ve yaşam kalitesinin artırılmasında önemli rol oynar.