Huysuz Bağırsak Sendromu, İrritabıl ya da huzursuz bağırsak sendromu ya da kısaltılmış adı ile İBS, bağırsak alışkanlıklarında değişiklikle seyreden bağırsağın fonksiyonel bir problemidir. İlk kez 1892 yılında Osler tarafından müköz kolit adı verilmekle birlikte, huzursuz bağırsak sendromu, spastik kolit, spastik kolon, irritabıl kolon, sinirli kolon ya da hasta mide adları da İBS ile eş anlamlı olarak kullanılır.

Huysuz bağırsak sendromu: Bağırsak alışkanlığında altta bir hastalık olmadan ortaya çıkan, düzensiz bağırsak hareketleri, karında rahatsızlık hissi, belirgin derecede şişkinlik ve acil tuvalet ihtiyacı gibi belirtileri bir arada gösteren bir sendromdur. Huzursuz bağırsak sendromunda sindirim sistemi istenilen biçimde çalışmaz; kas ve sinirlerin çalışması çok daha hassaslaşmıştır. Bu da yemek sırası ya da sonrasında kramplara ve ishale sebep olabilir. Bireyin sosyal hayatını olumsuz yönde etkileyen bu hastalık tedirginliğe yol açabilir. Fakat İBS hastası olan çoğu birey diyet, stres ve medikal tedavilerini kontrol ederek hayat kalitelerini yükseltir.

Huysuz bağırsak sendromu nedenleri: Sinir sistemiyle bağırsak kasları ya da beyinle bağırsak arasındaki ileti kusuru neticesinde gelişir. Özellikle, kalın bağırsaktaki düşük dalga türündeki hareketlerde ve ince bağırsakta gıdaların iletiminde bozukluklar meydana gelir. Bu düzensiz yönetim, bağırsak düz kasında aşırı bir hassasiyet ya da huzursuzluk yaratır. Bağırsaklar ağrıyı çok daha yoğun bir biçimde algılar duruma gelir. Bağırsak duvarındaki kaslar aşırı güçlü ya da çok zayıf ve yavaş bir biçimde kasılabilirler. Gerçek anlamda bir tıkanıklık bulunmamasına karşın, hastada şiddetli karın krampları ve fonksiyonel bir tıkanıklık durumu oluşur. Bu durum uzun dönemde hastanın psikolojik halini de olumsuz yönde etkiler. Bazı İBS olgularında aynı zamanda reflü hastalığı bulguları da mevcut olabilir.

İBS belirtileri bireyin ne yediğine ne kadar yediğine, duygusal durumuna, kadınlardaki adet dönemine göre değişir. Bu sebeple İBS hastalarının hangi şikâyetlerinin hangi hallerde arttığını iyi bir biçimde gözlemlemesi ve kaydetmesi önemlidir.

Tedavisi: Hastalarının %10-20'sinde tedavi gerekir. Öncelikle İBS ciddi ya da yaşamı tehdit eden bir hastalık olmadığının bireye açıklanması ve ikna edilmesi endişe ya da stresi azaltabilir. Orta ve şiddetli düzeyde yakınmaları olan bireyler, hekimler tarafından önerilecek olan bazı ilaçlardan fayda görebilirler. Bu ilaçlar İBS belirtilerini azaltır; ama hastalığı tedavi etmezler. Bu ilaçlar, etki mekanizması bağırsak kaslarının hareketlerini normalleştirmek için geliştirilmiştir.

IBS tedavisi yaşam biçiminin değiştirilmesine dayanır. Yanlış beslenme, stres gibi İBS'ye sebep olan durumlara göre tedavi biçim almalıdır. Stresin azaltılması İBS şikâyetlerinin azalmasını sağlayacak ilk adımdır.

Bireyin, kendisini rahatsız eden gıdaların anlaşılabilmesi bakımından günlük tutması büyük önem taşır. Hafif ve orta dereceli belirtilerle genellikle bazı diyet değişiklikleriyle başa çıkmak mümkündür. Yapılan iki ayrı araştırmada, baharatlı gıdaların tüketiminin, İBS hastalarına olumlu etkileri olduğu tespit edilmiştir.