Cushing Sendromu
Cushing sendromu, hipofiz bezinin ürettiği ve böbrek üstü bezini uyaran ACTH adrenokortikotrop hormonunun fazla üretildiği zaman ya da kortizonun uzun süre kullanılması durumunda meydana gelir. Bir stres hormonu olan kortizolün üretiminde ve salınımında etkili olan ACTH hormonudur. Bu hormonun fazla olması demek, kortizolün fazla olması demektir.
Cushing sendromu en fazla kadınlardaki erkeksi görünüm, kan şekeri yüksekliği ve kilo alma gibi etkilerle kendini gösterir. Bu hastaların idrarında şeker tespit edilir. Kortizol böbrek üstü bezinde üretilen bir hormondur. Bunun ilaç olarak kullanılan şekli kortizon olarak tanımlanır. Hormon böbrek üstü bezinde fazla üretilirse ya da kortizon dışarıdan uzun süre kullanılırsa, hastalar cushing sendromu etkisine girer. Hastalığın ilk kez keşfi Amerikalı doktor Harvey Cushing tarafından yapıldığından, bu isimle anılmaktadır.
Kortizonun ilaç olarak kullanımı bazı hastalıkların tedavisinde gereklidir. Bu kortikosteroid grubu ilaçlardandır. Özellikle eklem iltihaplarında, romatizmal rahatsızlıklarda, organ nakli sonrasında organ reddinin önlenmesi için kortizon kullanımı olur. Doz miktarı yüksek olduğundan hastalarda bazı yan etkiler ortaya çıkar. Bunların arasında kaslarda erime, şişlik, kemiklerin zayıflaması gibi etkiler olabilir. Cushing sendromu da bunlardan biridir. Kortizon kullanımı uzadıkça hastalar risk altında olur.
Cushing sendromu neden olur?
Bu rahatsızlığın en fazla görülen nedeni böbrek üstü bezinden fazla miktarda kortizol hormonudur.
Hormonun üretiminin artması genellikle hipofiz bezinden salgılanıp, böbrek üstü bezinden fazla miktarda kortizolün salgılanmasına yol açan ACTH hormonudur. Başka bir nedeni ise hastalanan böbrek üstü bezindeki hastalık sonucu kortizolün fazla üretilmesidir. Hastalıklar için kullanılan kortizol hormonu da cushing sendromu nedeni olabilir. Bu yüzden kortizon ilaçlarının her zaman doktor kontrolünde alınması gerekir.
Cushing sendromu belirtileri nelerdir?
Hastalarda görülen en belirgin belirtiler arasında ay dede yüzü denilen görünümdür. Hastanın yüzünde şişlik, kilolu görünüm ve pembelik hâkim olur. Ensesinde, omuzların arasında oldukça fazla yağ birikimi dikkat çeker. Bu buffalo sırtı olarak tanımlanır. Karın bölgesinde de fazla miktarda yağ birikir, buna rağmen bacaklarda ve kollarda zayıflama olur. Baş ağrısı, sırtta ağrı, kaslarda güçsüzlük, yorgunluk hissi gibi hastalığın belirtileri dışında da etkiler olur. Bunların dışında karın bölgesinde ve göğüslerde mor renkli çatlaklar oluşur. Hastalarda sindirim sistemi rahatsızlıkları daha fazla görülmeye başlar. Mide sorunları artar. Erkek hastalarda cinsel isteksizlik etkili olurken, kadınlarda adet dönemi düzensizlikleri ortaya çıkabilir. Ayrıca sivilcelerde artış, vücutta kıllanma etkili olur. Cushing sendromunun ilerleyen aşamalarında hastalarda yüksek tansiyon, kalp hastalığı, şeker hastalığı, kemik erimesi ve bazı psikolojik sorunlar görülebilir.
Cushing sendromu tanısı nasıl konulur?
Öncelikle hastanın yakınmaları dinlenerek, fiziki muayenesi yapılır. Hastada ay dede surat, sırtta yağlanma gibi belirtiler değerlendirilir. Hastanın bu belirtileri, mevcut hastalıklarını ve kortizon içeren ilaç kullanımı konusunda gereken bilgileri vermesi tanı koymaya yardımcı olur. Kesin tanı koymak için bazı testler yapılır. Bunlar arasında idrardaki serbest kortizol oranının ölçülmesi, rutin kan testleri, hipofiz, karaciğer böbrek üstü bezlerinin bilgisayarlı tomografisi yapılır. Bu organlardaki tümör oluşumları da cushing sendromu nedeni olabileceğinden, BT çekimi ihmal edilmemelidir. Bu aşamalardan sonra hastaya tanı konur.
Cushing sendromu tedavisi nasıl yapılır?
Tedavide amaç vücutta bulunan kortizol hormonu seviyesinin düşürülmesidir. Bu nedenle hastalığın sebebine uygun şekilde tedavi uygulanır. Öncelikle kortizon ilaçlarının kullanımının azaltılması gerekir. Hastalar astım, romatizmal hastalıklar gibi rahatsızlıkları için kortikosteroid kullanımını periyodik şekilde azaltmalıdır. Bunların yerine başka ilaçlar kullanılabilir.
Cerrahi tedavi de hipofiz tümörler çıkarılır. Akciğer, pankreas ve hipofiz bezlerdeki tümörler normal cerrahi ameliyat ile diğer vakalarda minimal invaziv teknikle yapılır. Ameliyatta doğru oranda kortizol miktarının sağlanması için, kortizol replasman ilaçları gerekebilir. Bazen normal kortizol üretimi olur ve replasman tedavisi kesilebilir. Bazen de bu bir yıldan fazla sürebilir. Cushing sendromlu hastaların bir kısmı yaşam boyu replasman tedavisine ihtiyaç duyabilir.
Cerrahi tedaviyle tümörün hepsi çıkarılamazsa, operasyonla beraber radyasyon tedavisi uygulanabilir. Cerrahiye uygun olmayan hastalarda da bu tedavi yapılabilir. Bu tedavi 6 haftalık aralıklarla az dozda verilir ya da başka teknikler uygulanabilir. Bu tedavilerle hastalardaki kortizol seviyesi düzeltilemezse, ilaç tedavisinden destek alınabilir. Bu yöntemlerle cushing sendromu tedavisinde başarı sağlanamadığı takdirde, adrenal bezlerin cerrahi yöntemle çıkarılması gündeme gelebilir. Cushing sendromu ölüme kadar gidebilen bir rahatsızlıktır. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmelidir.
21.01.2024 11:10:01
Cushing Sendromu ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
